Zakończenie publikacji wskaźników LIBOR – co z umowami Frankowiczów?

Banki po raz kolejny muszą się mierzyć z problemami wywołanymi kredytami we frankach szwajcarskich. Koniec publikacji dla wskaźników LIBOR oznaczać może konieczność sporządzenia aneksów do umów kredytowych. Neutralność Komisji Europejskiej w tej sprawie będzie oznaczała, że aneksowanie będzie trzeba dokonać do przeważającej ilości umów.

Z przekazanych informacji wynika, że wraz z końcem 2021 roku zakończy się publikacja wskaźników LIBOR, stanowiących podstawę wyznaczania wielkości oprocentowania dla kredytów, w tym kredytów frankowych. Dla polskiego rynku finansowego jest to istotna wiadomość, ponieważ LIBOR umożliwia wyliczenie wielkości oprocentowania dla kredytów indeksowanych, w tym także do franków szwajcarskich lub tych denominowanych do niego. Aktualnie ilość tych kredytów wynosi ok. 410 tys. 

W raporcie odnoszącym się do stabilności systemu finansowego opublikowanym w czerwcu, NBP wskazał, że polski sektor bankowy będzie narażony na kolejne wyzwanie, będzie musiał zapewnić ciągłość funkcjonowania umów zawieranych w ramach udzielanych kredytów  we frankach szwajcarskich. 

NBP dodatkowo podkreśla w tym raporcie, że możliwość wskazania kolejnego wskaźnika leży w gestii Komisji Europejskiej. Do tej pory zdążyły się odbyć konsultacje, które pozwoliły na znalezienie nowego zamiennika dla LIBOR-u, jednak nie jest to rozwiązanie możliwe do zastosowania w przypadku każdej umowy. 

Urząd Komisji Nadzoru Finansowego w ramach odpowiedzi na pytania PAP wskazał, że koniec konsultacji miał miejsce 18 maja. Do udziału w nich zostali zaproszeni reprezentanci rynku finansowego, nie pominięto kredytobiorców. Konsultacje pozwoliły znalezienie nowego wskaźnika referencyjnego LIBOR CHF 3M, a mianowicie będzie prawdopodobnie nim SARON Compound Rate 3M. KE dopuszcza możliwość spreadu korygującego. 

Ten obrót sytuacji jest korzystny dla banków, ponieważ zapewnia szybkość i wygodę w podejmowaniu dalszych kroków. 

W „Raporcie o stabilności systemu finansowego” nadmieniono, że zastosowanie przez KE zamiennika dla tego wskaźnika powinno być dla banków sygnałem o tym, że czas rozpocząć przygotowania do wdrożenia rozwiązania sugerowanego przez KE. Konieczne będzie wówczas zmiana w systemach informatycznych, która umożliwi nowe naliczanie odsetek, a także informowanie klientów o nowym sposobie naliczania odsetek. 

Co istotne zmiana wskaźnika nie będzie dotyczyła każdej umowy walutowej, ponieważ nie wszystkie opierały się o LIBOR 3M dla CHF. 

Ponadto UKNF kontynuując odpowiadanie na pytania PAP wskazał, że przeprowadzone konsultacje przez KE i ustalenie nowego wskaźnika odnoszą się wyłącznie do LIBOR CHF 3M. Zgodnie ze stosowaną praktyką krajowego rynku bankowego w umowach kredytowych stosowano inne wskaźniki referencyjne, które wywodziły się z LIBOR. Odnosi się to do LIBOR CHF 6M, LIBOR CHF 1M, a także do LIBOR EUR (zdecydowana większość posiada tenor 3M). Do tych wskaźników nie zostały wszczęte konsultacje, które pozwoliłyby na wyznaczenie zamiennika, a nic nie zanosi na zmiany. Powodem jest mała ilość zastosowania tych wskaźników w całej Unii Europejskiej. 

KNF przedstawiła, że wskaźnik LIBOR był stosowany w zaledwie 11,4% wszystkich kredytów bankowych zaciągniętych na zakup nieruchomości. Natomiast dla aż 17,8% umów zastosowano wskaźnik referencyjny inny niż LIBOR CHF 3M. Wówczas będzie zachodziła konieczność  aneksowania tych umów. 

W umowach, w których zastosowano wskaźnik inny niż LIBOR CHF 3M, ale wywodzący się z rodziny LIBOR, zachodzi konieczność do zmiany wskaźnika, ale z zastrzeżeniem, że nie może mieć to charakteru jednostronnego. Nie może to być wyłącznie decyzja banku. Wówczas zachodzi konieczność podpisania aneksu do danego kredytu, a kredytobiorca będzie zobligowany do przygotowania oświadczenia, w którym wyraża zgodę na zmianę brzmienia umowy kredytowej. 

W „Raporcie o stabilności systemu finansowego”, NBP, wskazuje, że KNF nie musi wyznaczyć zamiennika. Wówczas banki nie mogą czekać i niezwłocznie muszą dążyć do aneksowania tych umów. Przygotowania operacyjne powinny być rozpoczęte niezwłocznie. 

Istotne jest, że do aneksowania umowy kredytowej konieczna jest zgoda klienta. Sprawa się skomplikuje, jeżeli nie zgodzi się on na zmiany. Na ten moment nie ustalono drogi postępowania w takiej sytuacji.

Biuro Rzecznika Finansowego wskazuje, że sprawa posiada charakter bezprecedensowy, dlatego pojawia się wiele wątpliwości i hipotez. Konieczne mogą się okazać uregulowania prawne albo rozwiązania kontraktowe.